نەخۆشی شەکرە چیی؟ • نەخۆشیەکی درێژخایەنی هۆرمۆنی _ زیندەکرداریە کە رێژەی شەکری خوێن بەرز دەبێتەوە.

نەخۆشی شەکرە چیی؟

• نەخۆشیەکی درێژخایەنی هۆرمۆنی _ زیندەکرداریە کە رێژەی شەکری خوێن بەرز دەبێتەوە.

   

  جۆرەکانی نەخۆشی شەکرە:

• نەخۆشی شەکرە جۆری یەک (لە منداڵاندا روودەدات).
• نەخۆشی شەکرە جۆری دوو ( لە گەورەکاندا روودەدات).

   

  هۆکاری نەخۆشی شەکرە جۆری دوو:

• نەخۆشیەکە بەهۆی کەمی هۆرمۆنی ئەنسۆلین لە پەنکریاس یان بەرگری خانەکان بۆ وەرگرتن و ئیشی ئەنسۆلین رودەدات.
• ئەمەش روودەدات بەهۆی:

• قەڵەوی.
• هێرشی بەرگری لەش و دژەتەنەکان بۆ سەر بێتا خانەکانی پەنکریاس یان بۆ سەر وەرگرەکانی ئەنسۆلین لەسەر خانەکان.
• بۆماوەیی.

   

  هۆکاری نەخۆشی شەکرە جۆری یەک:

• هێرشی بەرگری لەش و دژەتەنەکان بۆ سەر بێتا خانەکانی پەنکریاس و تێکشکاندنیان ئەمەش دەبێتە هۆی کەمی دەردانی ئەنسۆلین و بەرزبوونەوەی رێژەی شەکری خوێن.

   

  نیشانەکانی نەخۆشی شەکرە:

• زۆر میزکردن.
• زۆر تینوو بوون.
• برسی‌بوون.
• هەستکردن بە ماندوێتی و شەکەتی.
• لێڵ بینین.
• دابەزینی کێشی لەش.
• دەزوولەکردنی پێشت و سڕبوون و ئازار.
• درەنگ کەوتنی چاکبوونەوەی برین.

پشکنینە تاقیگەیەکان بۆ نەخۆشی شەکرە:

• وەرگرتنی ئەنجامی HbA1C : ئەگەر لە ٦.٥ % زیاتر بوو نەخۆش پێویستی بە وەرگرتنی چارەسەرە.
• وەرگرتنی ئەنجامی پشکنینی شەکری خوێن (لەکاتی برسێتی): دەبێت لە نێوان : ١٠٠ – ١٢٠ مگم\دەسی لتر.
• کۆمەڵێک پشنینی تریش دەکرێت.

چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرە جۆری یەک:

• وەرگرتنی ئەنسۆلین.
• ژەمی دەرمان و جۆری ئەنسۆلین و چۆنیەتی بەکارهێنان پزیشکی تایبەتمەند دیاری‌دەکات.

جۆرەکان ئەسۆلین:

 

چۆنیەتی بەکارهێنانی ئەنسۆلین:

• وەرگرتنی ئەنسۆلین (دەرزی قەڵەم) یان بە سرنجی تایبەتی ژێر پێست پزیشک بە گوێرەی جۆری ئەنسۆلین دیاریدەکات.
• نابێت بێ پرسی پزیشکی تایبەتمەند ژەمی ئەنسۆلین زیادبکرێ.
• دەبێت بەگوێرەی رێنمایی پزیشکی تایبەتمەند ژەمی ئەنسۆلین بگۆڕدرێ و بەکاربهێندرێت.
• پێویستە شوێنی دەرزی لێدانەکە لە هەمان شوێن بگۆردرێت جار دوای جار تاوەکوو مەترسی پووکانەوەی شانە چەوریاکەنی ژێرپێست روونەدات.
• بێ پرسی پزیشک دەرزی ئەنسۆلینی خوێنهێنەر یان دەرزی ئەنسۆلینی ژێرپێست لەگەل هیچ جۆرێک ئەنسۆلین تێکەل مەکە.
• لێدانی ئەنسۆلین بە رێگەی خوێنهێنەر دەبێت راستەوخۆ لەژێر چاودێری پزیشکی تایبەتمەندا بکرێت.
• نابێت هەمان قەلەمی ئەنسۆلین لە نێوان دووکەس بەشداری پێبکرێت و بەکاربهێندرێت تەنانەت ئەگەر دەرزیەکەشی گۆڕابوو.
• گۆڕینی (بڕ و ژەم و جۆر و رێگای بەکارهێنان و کارگەی دروستکەر)ی ئەنسۆلین دەبێتە هۆی بەرزبوونەوە یان نزمبوونەوەی شەکری خوێن بۆیە بە وریایەوە و چاودێری کردنی شەکری خوێن، ژەمی دەرمانەکە دەستکاری بکە.
• لەبەرئەوەی ئەنسۆلین رێژەی پۆتاسیۆم کەم‌دەکاتەوە بۆیە بە وریایی و چاودێری رێژەی پۆتاسیۆمی خوێنەوە بەکاری بهێنە کاتێک لەگەڵ ئەو دەرمانانە دەدرێت کە رێژەی پۆتاسیۆم کەمدەکەنەوە.
• ئەنسۆلین ئەبێت بپارێزرێت لە پلەی گەرمی ٢-٨ پلەی سەدی.

 

چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرە جۆری دوو:

• پارێزکردن لە خۆراکی شیرین و چەور.
• وەرزش‌کردن.
• وەرگرتنی دەرمان.

 

دەرمانەکانی چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرە جۆری دوو:

• میتفۆرمین (Metformin).
• گلیمیپراید (Glimipride).
• گلیبێنکڵاماید (Glibenclamide).
• گلیکڵازاید (Gliclazide).
• سیتاگڵیپتین (Sitagliptin).
• ساکساگڵیپتین (Saxagliptin).
• ئەنسۆلین (Insulin).

 

کۆمەڵێک یەکگرتنی دەرمانەکانی چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرە:

 

ڕێنمایی دەرمانساز بۆ نەخۆش بۆ بەکارهێنانی دەرمانی نەخۆشی شەکرە:

• پێویستە بەگوێرەی رێنماییەکانی پزیشک و دەرمانساز ژەمی دەرمانەکەت وەربگریت رۆژانە لە کاتی خۆیدا.
• دەبێت بە راوێژ و رەچەتەی پزیشکی تایبەتمەند دەرمانەکە وەربگریت دوای پشکنین و دەستنیشانکردنی نەخۆشیەکەت.
• رۆژانە دەرمانەکەت لە کاتی خۆیدا بە رێک و پێکی  دوای نان خواردن لەگەڵ بڕێکی باش ئاو وەربگرە.
• نابێت لە خۆتەوە ژەمی دەرمانەکەت زیاد یان کەم بکەی، ئەگەر دەرمانەکە سوودی نەبوو سەردانی پزیشکەکەت بکە.
• پێویستە دەرمانەکەت مانگانە بکڕیتەوە و نابێت دەرمانەکەت ببڕێت.
• نابێت حەبی هێواش بەڕەڵابوو بگۆڕیت بۆ خێرا بەڕەڵابوو وە بە پێچەوانەوە، راوێژ بە دەرمانساز بکە.
• پێویستە لەگەڵ بەکارهێنانی دەرمانی نەخۆشی شەکرە وەرزش و رێجیم بکەی بەگوێرەی ئەو رێنمایەی پزیشکی تایبەتمەند بۆت دادەنێت.
• نابێت لەخۆتەوە دەرمانەکانت بگۆڕی یان وازیلێبێنیت چونکە نەخۆشی شەکرە ئەگەر چارەسەرنەکرێت دەبێتە هۆی لاوازکردنی دەمارەکان و بۆڕیەکانی خوێن و نەخۆشی گورچیلە و دڵ و لەدەستدانی چاو.
• تا کۆنترۆڵبوونی رێژەی شەکری خوێنت پێویستە چاودێری رێژەی شەکری خوێنت بکەی لە رێی پشکنینەوە بە ئامێری تایبەت لە ماڵەوە لانی کەم حەفتەی سێ جار.
• لەگەل بەکارهێنانی دەرمانەکە دەرمانی تری چارەسەرکردنی نەخۆشی شەکرە دەدرێت بۆیە مەترسی دابەزینی شەکری خوێن دەکرێت بەمەش پێویستە چاودێری کێش و رێژەی شەکری خوێن و ئارەقەکردنەوە و دەستلەرزین بکەی و لەکاتی سەردانی پزیشک زانیارییەکانی خۆتی پێبدەیت.
• پێویستە سەردانی نزیکترین بنکەی تەندروستی یان نەخۆشخانە یان پزیشکەکەت بکەی لە کاتی روودانی هەر نیشانەیەکی هەستیاری و هەوکردن.
• لە کاتی دەرکەوتنی هەر کاریگەریەکی لاوەکی پێویستە سەردانی دەرمانساز یان دکتۆرەکەت بکەی.
• ژەمی زیاد وەرمەگرە بۆ قەرەبووکردنەوەی ژەمی دەرمانی لەبیرکراو.
• دەرمانەکەت لە شوێنی وشک و فێنک و دوور لە تیشکی خۆر و دەستی منداڵ هەڵبگرە.

 

 

نوێترین دەرمانەکەنی نەخۆشی شەکرە کە لە وڵاتی ئێمە بوونیان نیە: